Płocka Galeria Sztuki

Chociaż sale wystawowe Płockiej Galerii Sztuki są zamknięte dla zwiedzających, to zapraszamy do spotkania w sieci i wirtualnego spaceru po naszej aktualnej ekspozycji. Wystawa „Jan Lebenstein. 1930-1999”, która dostępna będzie na Facebooku od 30 kwietnia, jest retrospektywą prac tego wybitnego polskiego artysty, przygotowaną z okazji 90. rocznicy jego urodzin. Tworzy ją ponad 60 prac ze zbiorów polskich kolekcjonerów: Marii i Marka Pileckich, Urszuli i Piotra Hofman oraz kolekcjonera z Sopotu. Są to obrazy olejne, gwasze, rysunki i grafiki, pochodzące z różnych okresów jego twórczości. Na wystawie pojawiły się jego sztandarowe prace malarskie, m.in. z najbardziej cenionego cyklu „Figury osiowe” z lat 50. XX w., będące uzewnętrznieniem jego rozumienia istoty życia, trwania, śmierci, erotyzmu, oraz późniejsze dzieła, opowiadające o relacji między kobietą a mężczyzną, z mitologicznymi skojarzeniami i nawiązaniem do sztuki barokowej czy antycznej. Uprawiał oryginalną odmianę malarstwa figuratywnego, włączając do niej elementy abstrakcyjne i surrealistyczne. Tematy czerpał z literatury starożytnej, mitologii, Biblii. Współorganizatorami wystawy są Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie i Agencja Zegart.

Jan Lebeinstein wychował się w Brześciu nad Bugiem, kresowym i wielokulturowym mieście. Wojenne przeżycia w dzieciństwie i późniejsze osobiste, dramatyczne wydarzenia miały wielki wpływ na jego nadwrażliwą psychikę, postrzeganie ludzi i samoizolację artystyczną.

Pierwsze jego prace to pejzaże, utrzymane w baśniowym nostalgicznym klimacie, w tonacji bieli, szarości i zgaszonej zieleni. Przełomowym dla twórczości Lebensteina był portret kobiety w oknie, przeciwstawiający piękno świata smutkowi człowieka. Obraz ten zapoczątkował serię figur, ujętą w cykle. W latach 50. powstawały rysunkowe i malarskie kompozycje, z umieszczonymi centralnie wertykalnymi sylwetami skrajnie uproszczonych postaci ludzkich, najczęściej kobiecych, niekiedy przypominających owadzie stwory. Prace te kolejno tworzyły cykle: Figury kreślone, Figury hieratyczneoraz Figury osiowe. Ostatni cykl przyczynił się do przełomu w życiu artysty. Został w 1959 r. nagrodzony na paryskim Biennale Młodych.

Dzięki nagrodzie, Lebeinstein wyjechał na roczne stypendium do Paryża. Do Polski już nie wrócił. Fascynowały go podziemia Luwru i Muzeum Antropologiczne, gdzie oglądał relikty archaicznych cywilizacji: sumeryjskiej, babilońskiej. Inspirowały starożytne mitologie, a także Biblia. Uważał, że mity, archetypy tworzą dziedzictwo. Była mu bliska kultura basenu śródziemnomorskiego. Pod wpływem tych impulsów konsekwentnie kształtował sztukę odzwierciedlającą apokaliptyczną wizję świata, wypełnioną grobowcami, świątyniami egipskimi, murami Babilonu. Stworzył własną wersja mitu o pochodzeniu i animalistycznej naturze człowiek – cykl poświęcony wyobrażeniom prehistorycznych zwierząt. Poddane defiguracji figury osiowe zostały zastąpione przez „potwory” – archaiczne zwierzęta, których nigdy na ziemi nie było, ulepione z ciemnych, brunatnych, zielonych i błękitnych glinek. Czasem przybierają one teatralne pozy, zasypiają zwinięte jak embriony. Granica między tym, co ludzkie a tym, co zwierzęce, zostaje zatarta. Te dzieła, napełnione motywami ludzko-zwierzęcymi, są pełne ekspresji i symbolicznej poetyckości, intrygują precyzją warsztatu. W cyklach „Potworne zwierzęta” i „Karnet intymny” zjawiają się bohaterowie antycznych legend: Minotaur, faun, łabędź i sfinks, rogaty satyr i antyczna piękność.

Jan Lebeistein to artysta ciągle odkrywany na nowo, gdyż wielość jego technik, tematów i kompozycji jest ogromna. O swojej twórczości artysta mówił w jednym z wywiadów tak: Moje obrazy są metaforami emocjonalnymi. Ich zadaniem jest narzucić widzowi, dobitnie, ale bez taniego wrzasku, przeżycie jakiegoś dramatu emocjonalnego, który staram się pokazać za pomocą spontanicznej przenośni.

Jan Lebenstein – malarz i grafik, ilustrator książkowy, znany i bardzo ceniony, nie tylko w Polsce. Urodził się w 1930 r. w Brześciu Litewskim, zmarł w Krakowie w 1999 r. W latach 1948-54 studiował malarstwo na Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie, w pracowni Artura Nachta-Samborskiego. Debiutował na wystawie “Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale w 1955. W 1959 otrzymał Grand Prix na I Międzynarodowym Biennale Młodych w Paryżu za cykl obrazów Figury osiowe. Od 1960 r. mieszkał i działał we Francji. Związany był ze środowiskiem paryskiej “Kultury”, m.in. ilustrował wydawane tam opowiadania Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Stworzył też ilustracje do dzieł literackich, np. „Folwarku zwierzęcego” George’a Orwella (1974), „Księgi Hioba” (1979), „Apokalipsy” (1983) czy „Księgi Rodzaju” (1995). Lebenstein zajmował się scenografią i projektowaniem witraży. W 1976 r. otrzymał Nagrodę Fundacji im. A. Jurzykowskiego z Nowego Jorku, a w 1987 r. – Nagrodę im. Jana Cybisa. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie i Poznaniu oraz w Museum of Modern Art w Nowym Jorku i Nationale d’Art Moderne w Paryżu.

• 

• 

• 

• 

• 

•